Loneitu Hriat Tur Puanchhuahna
1. A hming:
Mizo - Sap Bete
English - French Bean, Kidney Bean,Common Bean, Soap Bean.
Hindi - Pharas bean
Botanical name - Phaseolus vulgaris L
2.A tangkainate :Bean chi hrang hrang tam tak a awm a, chung zingah chuan French Bean hi a lar ber pawl a ni a.
A kawm la no laiin chawhmeha hman a ni a, achar hnuin a mu ei a ni bawk. Protein leh Vitamin min petu chaw tha tak a ni.
A kawm no ei theih lai gram 100 zelah a chaw tha paite chu hengte hi an ni:
1) Water | 11.6 gm |
2) Protein | 21.3 gm |
3)Fat | 1.6 gm |
4)Carbohydrates | 61.6 gm |
5)Fibre | 4.0 gm |
6)Vitamin A | 6701 U |
7)Vitamin B | 1.08 gm |
8)Nicotinic Acid | 2.1 gm |
9)Vitamin | 2 mgm |
10) Vitamin E | 4 gm |
11.)Potassium | 1310 mgm |
12)Magnesium | 132 mgm |
13)Manganese | 20 mgm |
14)Iron | 9.1 mgm |
15)Phosphorus | 429 mgm |
16)Chlorine | 25 gm |
A mu chang pawh hi chaw tha tak a ni bawk.
Hengte hi a pai bawk :
Protein 25% Starch 50%
Fat 2% Minerals 3%
3. A chi bik : French Bean hi chi hrang pahnih, a zam chi (climber) leh zam lo chi(Dwarf) a awm a. A zam chi
hi a kung a lianin a rah hlawk zawk a, mahse a zam lo chi hi chin a awlsamin a rah hma thung. A chi lar deuhte :
A zam chi - Kentuckey wonder. Scarlet Emperor.
Kawn tawi, tlawn, Kawm thau.
A zam lo chi - Contender, Tendergreen, Giant Stringless, Bountiful.
Tun laia Zorama a la neilo chite hi ram dangah hralh a tla hle a ni.
4. Sik leh sa : Khawlum lutuk lo leh vawt lutuk lo a duh a, Temperature sang lutuk (35℃ aia sang) emaw vur tlakna
khawpa khawvawt a ngai thei lo. Ruahtui tam lutuk a ngai thei lo bawk a ni.
5. Lei duhzawng : Lei chi hrang hrangah a chin theih a. Mahse vaivut leh lei tak inchawhpawlh lei thawp deuh a
tha ber. pH 5-6 vel a tawk.
6. Leitha fertilizer mamawh zat : Bawngek leitha hectare khatah 10 tonnes emaw acre khatah 4 tonnes emaw nen
leilung buatsaih laiin chawhpawlh nghal tur a ni. Hemi bakah a hnuaia fetilizer tarlan zat hi telh bawk tur a ni.
Thlai Chaw | Mamawh zat | Form | Fertilizer | Mamawh zat |
---|---|---|---|---|
Kg/Ha | Kg/Ha | Kg/Ha | ||
A. Rhizobium leh phosphotika atel lovin | ||||
N | 80 | Urea | 124 | 50 |
P2O5 | 60 | DAP | 130 | 52 |
K2O | 40 | MOP | 69 | 27 |
B. Rhizobium leh Phosphotika telin | ||||
N | 40 | Urea | 26 | 18 |
P2O5 | 50 | DAP | 108 | 43 |
K2O | 40 | MOP | 67 | 27 |
Heng fertilizers Urea, DAP leh MOP hi darh tha takin thlai chi phumna sirah 7-8 cm vela
hla in, thlai chi aia thuk deuh hlek zawkin thlai chi thlak ruala phul tur a ni.
7. A chi mamawh zat leh a tuh dan : A zam chi (Dwarf Bean) chu a kung inches 608 danah a tlar inches
12-18 a inhlatin chin tur a ni a, hectare khat atan a chi Kg. 85 - 90 vel a tawk. A zam chi (Climber) chu a kung
inches 15 vel danah atlar inches 18-24 a inhlatin khur khatah mu khat tuh tur a ni a, hectare khat atan Kg. 25-30
vel a tawk.
8. A chin hun : A chi tuh hun chu nipuiah February-April, September-November thla a ni. February
thla a ching tur chuan tui pek tur tam tawk neih a ngai a. Luikawr phai leh hnawngah erawh chuan tui pek chiam
loh pawhin chin theih a ni.
9. A enkawl zui dan : Bean chu tuh atanga ni 3-4 ah a lo to va, a to atanga ni 45 velah a par a, a
hnu ni 20 velah a lawr theih tan thin. A bul thlawh fai reng leh tui tling theilo tura siam a pawimawh a. Tin,
Climber chu a zamna tur hmawlh emaw siam sak ngei tur a ni bawk. A zik zam kan tir tawh chu a kuai zawnga a zam
chuan a zuih ral a, a kung bul lam deuhah a chawr thar leh a, a rah a siam tlai thin.
10. A seng ang : A kawm chu a la no deuh laiin a lawh theih a. A mu chang eitur chuan a rah hmin
eng vek thlengin nghah tur a ni.
Source : Thlasik thlai chin dan
Agriculture Extension Series 33/2007
Department of Agriculture (Crop Husbandry)
Page 6-8