1. A hming:

Mizo           - Sap Bete

English       - French Bean, Kidney Bean,Common Bean, Soap Bean.

Hindi           - Pharas bean

Botanical name     - Phaseolus vulgaris L


2.A tangkainate :Bean chi hrang hrang tam tak a awm a, chung zingah chuan French Bean hi a lar ber pawl a ni a. A kawm la no laiin chawhmeha hman a ni a, achar hnuin a mu ei a ni bawk. Protein leh Vitamin min petu chaw tha tak a ni.


A kawm no ei theih lai gram 100 zelah a chaw tha paite chu hengte hi an ni:


1) Water 11.6 gm
2) Protein 21.3 gm
3)Fat 1.6 gm
4)Carbohydrates 61.6 gm
5)Fibre 4.0 gm
6)Vitamin A 6701 U
7)Vitamin B 1.08 gm
8)Nicotinic Acid 2.1 gm
9)Vitamin 2 mgm
10) Vitamin E 4 gm
11.)Potassium 1310 mgm
12)Magnesium 132 mgm
13)Manganese 20 mgm
14)Iron 9.1 mgm
15)Phosphorus 429 mgm
16)Chlorine 25 gm


A mu chang pawh hi chaw tha tak a ni bawk.

Hengte hi a pai bawk :

Protein 25%     Starch 50%

Fat 2%        Minerals 3%


3. A chi bik : French Bean hi chi hrang pahnih, a zam chi (climber) leh zam lo chi(Dwarf) a awm a. A zam chi hi a kung a lianin a rah hlawk zawk a, mahse a zam lo chi hi chin a awlsamin a rah hma thung. A chi lar deuhte :


A zam chi - Kentuckey wonder. Scarlet Emperor.

       Kawn tawi, tlawn, Kawm thau.

A zam lo chi - Contender, Tendergreen, Giant Stringless, Bountiful.


Tun laia Zorama a la neilo chite hi ram dangah hralh a tla hle a ni.


4. Sik leh sa : Khawlum lutuk lo leh vawt lutuk lo a duh a, Temperature sang lutuk (35℃ aia sang) emaw vur tlakna khawpa khawvawt a ngai thei lo. Ruahtui tam lutuk a ngai thei lo bawk a ni.


5. Lei duhzawng : Lei chi hrang hrangah a chin theih a. Mahse vaivut leh lei tak inchawhpawlh lei thawp deuh a tha ber. pH 5-6 vel a tawk.


6. Leitha fertilizer mamawh zat : Bawngek leitha hectare khatah 10 tonnes emaw acre khatah 4 tonnes emaw nen leilung buatsaih laiin chawhpawlh nghal tur a ni. Hemi bakah a hnuaia fetilizer tarlan zat hi telh bawk tur a ni.
Thlai Chaw Mamawh zat Form Fertilizer Mamawh zat
Kg/Ha Kg/Ha Kg/Ha
A. Rhizobium leh phosphotika atel lovin
N 80 Urea 124 50
P2O5 60 DAP 130 52
K2O 40 MOP 69 27
B. Rhizobium leh Phosphotika telin
N 40 Urea 26 18
P2O5 50 DAP 108 43
K2O 40 MOP 67 27


    Heng fertilizers Urea, DAP leh MOP hi darh tha takin thlai chi phumna sirah 7-8 cm vela hla in, thlai chi aia thuk deuh hlek zawkin thlai chi thlak ruala phul tur a ni.


7. A chi mamawh zat leh a tuh dan : A zam chi (Dwarf Bean) chu a kung inches 608 danah a tlar inches 12-18 a inhlatin chin tur a ni a, hectare khat atan a chi Kg. 85 - 90 vel a tawk. A zam chi (Climber) chu a kung inches 15 vel danah atlar inches 18-24 a inhlatin khur khatah mu khat tuh tur a ni a, hectare khat atan Kg. 25-30 vel a tawk.


8. A chin hun : A chi tuh hun chu nipuiah February-April, September-November thla a ni. February thla a ching tur chuan tui pek tur tam tawk neih a ngai a. Luikawr phai leh hnawngah erawh chuan tui pek chiam loh pawhin chin theih a ni.


9. A enkawl zui dan : Bean chu tuh atanga ni 3-4 ah a lo to va, a to atanga ni 45 velah a par a, a hnu ni 20 velah a lawr theih tan thin. A bul thlawh fai reng leh tui tling theilo tura siam a pawimawh a. Tin, Climber chu a zamna tur hmawlh emaw siam sak ngei tur a ni bawk. A zik zam kan tir tawh chu a kuai zawnga a zam chuan a zuih ral a, a kung bul lam deuhah a chawr thar leh a, a rah a siam tlai thin.


10. A seng ang : A kawm chu a la no deuh laiin a lawh theih a. A mu chang eitur chuan a rah hmin eng vek thlengin nghah tur a ni.

Source : Thlasik thlai chin dan

Agriculture Extension Series 33/2007

Department of Agriculture (Crop Husbandry)

Page 6-8



Download